Quá trình phóng noãn là quá trình khởi đầu cho sự sinh sản ở phụ nữ. Quá trình này có thời gian diễn ra như thế nào trong 1 chu kỳ kinh của phụ nữ và chi tiết ra sao?
Mục lục
1. Sự phát triển của các nang noãn
Sự chiêu mộ các nang noãn
Mỗi chu kỳ có khoảng vài trăm nang noãn nguyên thủy được chiêu mộ vào nhóm nang noãn phát triển, để sau 12 ngày có 1 nang noãn đạt đến giai đoạn trưởng thành và phóng noãn. Sự phát triển tiếp theo của các nang noãn nguyên thủy được chiêu mộ là quá trình phụ thuộc hormone chu kỳ kinh nguyệt. Sự thoái hóa của hoàng thể -> tăng ra nồng độ FSH khoảng 1 ngày trước khi bắt đầu chu kỳ mới. FSH tăng làm khởi phát sự phát triển của nang noãn. Tuy nhiên quá trình này đòi hỏi thoả mãn một số điều kiện sau:
- Nồng độ FSH phải đạt đến một nồng độ nhất định.
- Các thụ thể của FSH phải có đầy đủ.
- Có sự hiện diện của các yếu tố nội tại tế bào.
FSH chủ yếu tác động lên tế bào hạt, trong khi LH chủ yếu tác động lên tế bào vỏ và một phần tế bào hạt. LH tác động lên tế bào vỏ kích thích nó sản xuất ra Androgen, chủ yếu là Androstenedione và Testosteron từ Cholesterone. Androgen được hấp thụ vào dịch nang và sau đó được tế bào hạt chuyển hóa thành Estradiol dưới tác động của FSH. E2 được hấp thụ vào máu và dịch nang.
Sự gia tăng nồng độ E2 có tác dụng hiệp đồng với FSH để gia tăng và duy trì số lượng các thụ thể của FSH trên tế bào hạt và thúc đẩy hình thành thụ thể LH trên tế bào hạt. Đồng thời tạo phản hồi dương giữa chu kỳ tạo đỉnh LH.
Dưới tác dụng của LH trên tế bào hạt, tế bào hạt sẽ chuyển Androgen thành Progesterone, hiện tượng này gọi là hoàng thể hoá.
2. Sự chọn lọc của nang noãn – Khoảng ngày 7 chu kỳ kinh
Khoảng ngày 7 chu kỳ kinh. Một số nang noãn trong số các nang noãn thứ cấp sẽ được chọn lọc để chuẩn bị cho sự phóng noãn sau này. Các nang này thường là các nang đáp ứng tốt với tác dụng của FSH, có nhiều thụ thể với FSH trên tế bào hạt và chế tiết nhiều Estradiol.
3. Sự vượt trội các nang noãn
Khoảng ngày 8 đến ngày 10 của chu kỳ kinh, một nang noãn sẽ vượt trội hơn các nang khác. Trong nang vượt trội, hoạt động chế tiết ra Estradiol tăng rất nhanh, đồng thời dưới tác dụng của FSH, nang noãn vượt trội tiết ra Inhibin, Inhibin là chất ức chế tuyến yên tiết ra FSH -> các nang khác thiếu FSH-> giảm khả năng chuyển hóa Androgen thành E2 -> tích lũy Androgen -> thoái hóa. Sự thoái hóa của các nang khác đảm bảo cho vai trò vượt trội của nang đã được chọn lọc. Nang vượt trội sẽ ức chế sự phát triển của các nang nhỏ và các nang thứ cấp khác.
4. Sự thoái hóa các nang noãn
Dihydrotestosteron (DHT) đã được chứng minh ức chế chuyển hóa Androgen thành E2 của nang noãn. Do đó môi trường chứa Androgen của nang noãn chịu trách nhiệm cho sự thoái hóa của nó. Số phận của nang noãn sơ cấp được định đoạt bởi sự cân bằng nồng độ Androgen và E2 trong dịch nang. Hoạt động của men chuyển hóa Androgen thành E2.
5. Sự phóng noãn – xuất hiện khoảng 10 – 12 giờ sau đỉnh LH
Vào ngày 14 của chu kỳ nang noãn đạt được kích thước tối đa, khoảng 20 -25mm và chịu nhiều biến đổi về cấu trúc và chức năng.
Dưới tác dụng của đỉnh LH, noãn hoàn thành những biến đổi cuối cùng đồng thời thành của nang noãn bị ly giải của các men mỏng dần rồi vỡ ra, phóng thích dịch nang cùng với noãn bào.
Các biến đổi trong quá trình phóng noãn
Đỉnh LH kích thích tiếp tục quá trình phân chia giảm phân của noãn, sự hoàng thể hóa của tế bào hạt, sự tổng hợp Progesterone.
Progesterone làm gia tăng hoạt động của các men ly giải, cùng với Prostaglandin, tiêu hóa và làm vỡ thành nang.
Đỉnh FSH ở giữa chu kỳ góp phần làm chuyển Plasminogen thành Plasmin, là một men ly giải và cũng để đảm bảo đủ thụ thể LH trên tế bào hạt để tạo ra một giai đoạn hoàng thể bình thường.
Kết luận
Trục Hạ đồi – Tuyến yên – Buồng trứng tham gia kiểm soát toàn bộ hoạt động nội tiết sinh sản của người phụ nữ, bất cứ sự bất thường nào làm ảnh hưởng tới quá trình hoạt động nhịp nhàng của trục đều gây nên những rối loạn trong hoạt động nội tiết.
