Cần bình tĩnh trước chuyện amip ‘ăn’ não người

Những ngày qua, nhiều người dân xôn xao về thông tin một trường hợp bị nhiễm amip Naegleria fowleri “ăn” não người và tử vong. Đáng quan tâm hơn khi loài ký sinh trùng này có thể tồn tại trong môi trường nước ngọt như hồ bơi.

Bài phỏng vấn TS.BS Nguyễn Hoan Phú, phó khoa nhiễm Việt – Anh bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM, nơi tiếp nhận và điều trị cho bệnh nhân sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh nguy hiểm này.

Ông Phú nói: “Không thể nói đây là trường hợp đầu tiên ở Việt Nam nhiễm Naegleria fowleri, nhưng có thể khẳng định đây là lần đầu tiên bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM ghi nhận một trường hợp như thế”.

Ông có thể nói cụ thể hơn?

Cách đây hai năm, có một thông tin trên mạng đề cập đến một trường hợp tương tự, nhưng sau đó không thấy báo chí thông tin, nên tôi không rõ thực hư ra sao. Tuy nhiên, muốn xác định chính xác nhiễm Naegleria fowleri thì cần phải xét nghiệm bằng phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction). Theo tôi, trong thực tế có thể có những ca sốt cao, co giật và vào cơ sở y tế rồi tử vong. Tuy nhiên, do chưa ai nói đến amip Naegleria fowleri nên có thể các bác sĩ không chú ý và bỏ sót.

Amip Naegleria fowleri xâm nhập vào cơ thể người như thế nào và phát hiện ra nó có khó không, thưa ông?

Loài amip này sống trong nước, xâm nhập vào mũi người rồi theo dây thần kinh khứu giác lên não gây bệnh. Phát hiện amip không khó vì nó lớn hơn vi trùng, chỉ cần lấy dịch não tuỷ của bệnh nhân mang đi soi tươi là thấy ngay. Vấn đề ở đây là đối với những ca như thế này, bác sĩ có cho làm xét nghiệm tìm amip Naegleria fowleri hay không vì từ đó đến nay chưa ai nói nhiều về bệnh này.

Sự tồn tại của Naegleria fowleri ngoài thiên nhiên như thế nào?

Nó có ở nhiều trên thế giới và người ta đã phân lập được nó trong nước ngọt, hồ bơi có hệ thống sưởi, suối nước nóng, hồ nhân tạo, đất, bụi trong không khí, chất thải… Naegleria fowleri là loài ưa nhiệt và thậm chí có thể phát triển trong nhiệt độ đến 450C. Do đó, không có gì lạ khi các trường hợp viêm não màng não nguyên phát do Naegleria fowleri thường xảy ra vào những tháng nóng, khi người ta thích ra ngoài để tham gia các hoạt động trong nước sông, suối, ao, hồ. Vào mùa lạnh, amip này tồn tại ở dạng bào nang và ngủ yên trong lớp cặn của sông, suối, ao, hồ.

Vậy khi mắc bệnh, bệnh nhân có triệu chứng gì?

Các trường hợp viêm não do Naegleria fowleri thường có khởi đầu nhanh, giai đoạn ủ bệnh ngắn từ 3 – 7 ngày. Bệnh nhân thường có dấu hiệu nhức đầu, sốt, buồn nôn, nôn và cứng gáy. Đi xa hơn, bệnh nhân bị co giật toàn thân, lơ mơ, hôn mê và tử vong trong vòng 48 – 72 giờ.

Thưa ông, thông tin amip Naegleria fowleri có trong hồ bơi khiến nhiều người rất hoang mang, vậy điều này được hiểu như thế nào?

Đúng là một số ca nhiễm Naegleria fowleri được phát hiện trên thế giới là có hoạt động bơi ở hồ bơi trước đó. Tuy nhiên, theo tôi cần thận trọng với điều này, vì thực tế Naegleria fowleri nhạy cảm với chlorine và bị tiêu diệt ở nồng độ 1mg chlorine/lít trong nước có nhiệt độ 26oC hay thấp hơn. Nếu nhiệt độ nước cao hơn 26oC, nồng độ chlorine cần tăng lên 2mg/lít. Do đó điều quan trọng là các hồ bơi cần được duy trì nồng độ chlorine thích hợp vào mọi thời điểm. Dĩ nhiên, với những nguồn nước tự nhiên như ao, hồ, sông, suối thì người ta không thể sát khuẩn được, do đó cần phải có biện pháp phòng ngừa nhiễm Naegleria fowleri khi tham gia những hoạt động tắm, lặn ở đây.

Trước thông tin về ca tử vong do nhiễm Naegleria fowleri, ông có lời khuyên nào cho người dân?

Theo tôi, người dân cần phải bình tĩnh vì đây không phải là một bệnh phổ biến và gây dịch. Mặt khác, nếu mắc bệnh thì cũng có thuốc để chữa. Tuy nhiên, đối với những người làm công việc dưới nước như nông dân mò ốc, thợ lặn, người tham gia các hoạt động du lịch sinh thái như tắm sông, suối, ao, hồ thì phải lưu ý và nên rửa mũi bằng nước muối sinh lý sau khi lên bờ. Nếu tham gia những hoạt động này và sau đó xuất hiện những triệu chứng nghi ngờ, thì nên lập tức đến ngay một cơ sở y tế gần nhất để được chẩn đoán và điều trị.

Qua trường hợp này, có thể xác định rằng Naegleria fowleri thật sự tồn tại ở Việt Nam, và điều này cũng lưu ý các bác sĩ trong chẩn đoán, tránh bỏ sót những trường hợp nghi ngờ.

Benh.vn (theo SGTT)