Hạnh phúc nhất của phụ nữ là được làm mẹ. Nhưng hành trình mang thai không phải lúc nào cũng dễ dàng. Một trong những nỗi lo lắng lớn nhất của bà bầu là cao huyết áp thai kỳ – bệnh lý tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Vậy mẹ phải làm sao để bảo vệ bé yêu? Đừng lo lắng, bài viết sau sẽ giúp mẹ hiểu hơn về cao huyết áp thai kỳ và cách điều trị an toàn cho cả mẹ và bé.
Mục lục
Cao huyết áp thai kỳ là gì?
Theo định nghĩa của Hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Hiệp hội Tim mạch Mỹ (ACC), cao huyết áp thai kỳ là tình trạng huyết áp cao ở bà bầu sau 20 tuần của thai kỳ.
Theo các bác sĩ chuyên khoa, huyết áp cao được định nghĩa là huyết áp tâm thu ≥140 mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương ≥90 mmHg. Cao huyết áp khi mang thai có thể chia thành hai loại chính:
- Tăng huyết áp mạn tính: Huyết áp cao xuất hiện trước khi mang thai hoặc trước 20 tuần thai.
- Tăng huyết áp thai kỳ: Huyết áp cao xuất hiện sau 20 tuần thai và thường biến mất sau sinh.
Nguyên nhân cao huyết áp thai kỳ
Cao huyết áp thai kỳ có thể do nhiều nguyên nhân gây ra. Tuy nhiên theo các chuyên gia y tế và bác sĩ chuyên khoa, nguyên nhân chủ yếu là do các yếu tố sau:
Thay đổi nội tiết tố: Trong thai kỳ, có sự thay đổi về bộ ba hormone là progesterone, estrogen và aldosterone. Những sự thay đổi này có thể làm thay đổi chức năng của mạch máu và dẫn đến tăng huyết áp.
Tăng lưu lượng máu: Trong thai kỳ, lưu lượng máu tăng lên để cung cấp máu cho thai nhi. Sự gia tăng lưu lượng máu này có thể gây căng thẳng cho mạch máu và dẫn đến tăng huyết áp.
Tăng trưởng của nhau thai: Nhau thai là cơ quan cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi. Sự phát triển của nhau thai có thể gây viêm và tổn thương mạch máu, dẫn đến cao huyết áp thai kỳ.
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc cao huyết áp thai kỳ, bao gồm:
Thừa cân hoặc béo phì: Phụ nữ thừa cân hoặc béo phì trước khi mang thai có nguy cơ cao mắc cao huyết áp thai kỳ.
Tăng cân quá nhiều trong thai kỳ: Tăng cân quá nhiều trong thai kỳ cũng có thể khiến bà bầu đối mặt với cao huyết áp thai kỳ.
Nghiện thuốc lá: thuốc lá chứa nhiều chất độc có hại cho thai nhi. Các chất độc hại này có thể gây ngộ độc thai nghén, cao huyết áp thai kỳ, dị tật bẩm sinh ở thai nhi.
Lối sống ít vận động: Lối sống ít vận động có thể làm tăng nguy cơ cao huyết áp thai kỳ.
Tiền sử bệnh thận, tiểu đường, cao huyết áp: bà bầu có tiền sử mắc các bệnh này có nguy cơ mắc cao huyết áp thai kỳ.
Các yếu tố nguy cơ này có thể làm tăng áp lực lên thành mạch máu, dẫn đến huyết áp tăng. Huyết áp cao trong thời kỳ mang thai có thể gây ra nhiều biến chứng cho cả mẹ và bé, bao gồm tiền sản giật, sản giật, thai nhi chậm phát triển trong tử cung, sinh non và chết lưu.
Biến chứng nguy hiểm của cao huyết áp thai kỳ đến mẹ và bé
Theo các bác sĩ chuyên khoa, tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột trong thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của bà bầu và sự phát triển của thai nhi.
Biến chứng của cao huyết áp thai kỳ với bà bầu
Cao huyết áp thai kỳ là một trong những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Nó có thể mang đến những biến chứng âm thầm, tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro trong suốt thai kỳ. Trong đó có những biến chứng nguy hiểm là nỗi lo sợ của nhiều bà bầu như:
- Tiền sản giật: Tiền sản giật là một biến chứng nghiêm trọng của thai kỳ, có thể gây tử vong cho cả mẹ và bé. Tiền sản giật gây ra huyết áp cao, protein trong nước tiểu và tổn thương cơ quan, bao gồm gan, thận, não và tim.
- Sản giật: Sản giật là một dạng cấp tính của tiền sản giật, gây co giật. Sản giật có thể dẫn đến tổn thương não và các cơ quan khác, thậm chí tử vong.
- Sức khỏe tim mạch lâu dài: Phụ nữ mắc cao huyết áp thai kỳ có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch sau sinh.
Biến chứng nguy hiểm của cao huyết áp thai kỳ với thai nhi
Cao huyết áp khi mang thai có thể gia tăng áp lực lên hệ thần kinh và tim mạch của bà bầu. Việc gia tăng cường độ làm việc của hệ tim mạch và lưu thông máu có thể khiến thai nhi không nhận đủ oxy và dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển. Điều này có thể khiến thai nhi gặp các biến chứng nguy hiểm như:
- Thai nhi chậm phát triển trong tử cung: Thai nhi chậm phát triển trong tử cung là tình trạng thai nhi không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng từ nhau thai. Tình trạng này có thể dẫn đến sinh non, nhẹ cân hoặc dị tật bẩm sinh.
- Sinh non: Sinh non là tình trạng bà bầu sinh con trước 37 tuần tuổi. Sinh non có thể gây ra nhiều biến chứng cho thai nhi như suy hô hấp, viêm phổi, các bệnh về mắt, vàng da…
- Chết lưu: Chết lưu là tình trạng thai nhi chết trong tử cung của mẹ sau 20 tuần tuổi.
Bà bầu nên đi khám thai định kỳ để được theo dõi huyết áp và các biến chứng thai kỳ khác. Nếu phát hiện huyết áp cao, bà bầu cần tuân thủ thực hiện theo chỉ định của bác sĩ. Điều này giúp mẹ kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ.
Dấu hiệu nhận biết cao huyết áp thai kỳ
Cao huyết áp thai kỳ thường diễn tiến âm thầm và lặng lẽ. Đôi khi những dấu hiệu nhận biết của nó có thể “đánh lừa” bà bầu vì giống như với các triệu chứng thai kỳ lành tính, bình thường khác như đau đầu, đau lưng, buồn nôn, chóng mặt…Tuy nhiên nếu mẹ nhận thấy những dấu hiệu này có phần “dữ dội” hơn so với bình thường, hãy nghĩ đến cao huyết áp thai kỳ. Bà bầu cần chú ý các dấu hiệu sau:
Đau đầu dữ dội: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất của cao huyết áp thai kỳ. Những cơn đau đầu thường xuất hiện đột ngột, dữ dội và không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường. Nguyên nhân chủ yếu là do huyết áp tăng cao gia tăng áp lực lên các mạch máu ở não. Từ đó dẫn đến những cơn đau đầu bất ngờ và dữ dội.
Chóng mặt: Chóng mặt cũng là một dấu hiệu phổ biến của cao huyết áp thai kỳ. Chóng mặt thường xảy ra khi bà bầu đứng dậy đột ngột hoặc khi di chuyển. Điều này là do huyết áp tăng cao làm giảm lưu lượng máu đến não, dẫn đến chóng mặt.
Nhìn mờ: Huyet áp cao làm tăng áp lực lên các mạch máu ở mắt, dẫn đến tổn thương các mạch máu và suy giảm thị lực, khiến bà bầu nhìn mờ hơn.
Nôn mửa: Nôn mửa có thể xảy ra do huyết áp cao gây áp lực lên các cơ quan nội tạng, bao gồm dạ dày.
Phù: Phù là tình trạng tích tụ dịch dư thừa trong cơ thể. Phù thường xuất hiện ở mắt cá chân, bàn chân và tay. Nguyên nhân là do huyết áp cao làm tăng áp lực lên các mạch máu ở chân, dẫn đến tích tụ dịch.
Đau bụng trên: Đau bụng trên có thể xảy ra do tổn thương gan hoặc thận. Nguyên nhân là do huyết áp cao làm tăng áp lực lên các cơ quan nội tạng, bao gồm gan và thận.
Chẩn đoán cao huyết áp thai kỳ
Cao huyết áp thai kỳ được chẩn đoán dựa trên đo huyết áp. Bà bầu nên kiểm tra huyết áp ở tất cả các lần khám thai định kỳ. Nếu huyết áp cao bác sĩ sẽ cần đo lại huyết áp nhiều lần trong những lần khám thai tiếp theo để xác nhận chẩn đoán.
Ngoài đo huyết áp, bác sĩ cũng có thể chỉ định một số xét nghiệm khác để chẩn đoán cao huyết áp thai kỳ như:
- Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm nước tiểu để tìm protein. Protein trong nước tiểu có thể là dấu hiệu của tiền sản giật.
- Siêu âm: Siêu âm để đánh giá tình trạng phát triển của thai nhi.
- Các xét nghiệm khác: Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm khác để đánh giá tình trạng sức khỏe của mẹ và bé, chẳng hạn như xét nghiệm máu, xét nghiệm chức năng gan và thận.
Điều trị cao huyết áp thai kỳ
Điều trị cao huyết áp thai kỳ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Nếu huyết áp cao nhẹ, ba bầu chi cần điều chỉnh lối sống như giảm cân, tập thể dục thường xuyên và ăn uống lành mạnh. Nếu huyết áp cao nặng, có thể cần dùng thuốc để kiểm soát huyết áp.
Thuốc điều trị cao huyết áp thai kỳ cho bà bầu
Các loại thuốc có thể được sử dụng để điều trị cao huyết áp thai kỳ:
- Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu giúp cơ thể bài tiết nước và muối, giúp giảm huyết áp.
- Thuốc chẹn beta: Thuốc chẹn beta giúp tim đập chậm lại và giảm áp lực lên động mạch, giúp giảm huyết áp.
- Thuốc chẹn kênh canxi: Thuốc chẹn kênh canxi giúp thư giãn các mạch máu, giúp giảm huyết áp.
- Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACE): Thuốc ức chế men chuyển angiotensin giúp thư giãn các mạch máu và giảm sản xuất hormone angiotensin II, giúp giảm huyết áp.
- Thuốc ức chế men chuyển angiotensin II (ARB): Thuốc ức chế men chuyển angiotensin II giúp thư giãn các mạch máu và giảm sản xuất hormone angiotensin II, giúp giảm huyết áp.
Bà bầu bị cao huyết áp thai kỳ nên theo dõi sức khỏe thai kỳ và huyết áp thường xuyên. Trường hợp huyết áp tăng cao, bà bầu nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa để thăm khám và có phương pháp điều trị phù hợp.
Thay đổi lối sống chủ động kiểm soát huyết áp
Trường hợp bà bầu bị cao huyết áp thai kỳ nhẹ, có thể điều hòa huyết áp bằng lối sống và chế độ dinh dưỡng lành mạnh
Giảm cân: Thừa cân hoặc béo phì là một yếu tố nguy cơ cao huyết áp thai kỳ. Giảm cân có thể giúp cải thiện huyết áp của bà bầu và giảm nguy cơ mắc cao huyết áp thai kỳ.
Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục thường xuyên có thể giúp cải thiện huyết áp. Tập thể dục giúp cơ thể đốt cháy calo và giảm lượng mỡ trong cơ thể. Tiết kiệm calo và giảm mỡ có thể giúp cải thiện huyết áp. Tập thể dục cũng giúp thư giãn các mạch máu và giảm huyết áp. Tuy nhiên bà bầu nên lựa chọn các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga…
Ăn uống lành mạnh: Ăn uống lành mạnh có thể giúp cải thiện huyết áp của bạn. Ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Tránh ăn nhiều muối, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa.
Ngoài ra, phụ nữ mang thai bị cao huyết áp nên:
Uống nhiều nước: Uống nhiều nước giúp cơ thể bài tiết chất lỏng dư thừa và ngăn ngừa tăng huyết áp.
Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể thư giãn và giảm căng thẳng, có thể góp phần kiểm soát huyết áp.
Tránh căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng huyết áp. Do đó bà bầu nên học cách kiểm soát cảm xúc, tránh xa căng thẳng, stress. Thay vào đó hãy lựa chọn các phương pháp giải toả căng thẳng như nghe nhạc, đọc sách, yoga…
Cao huyết áp thai kỳ là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra các biến chứng cho cả mẹ và bé. Vì vậy bà bầu nên đi khám thai định kỳ để được theo dõi sức khỏe tổng quát. Nếu bạn bị cao huyết áp thai kỳ, hãy tuân thủ chỉ định của bác sĩ để kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ biến chứng cho cả mẹ và bé.
