LAO HẠCH (NGOẠI VI)
Gợi ý chẩn đoán lao:
Mục lục
- Kích thước ≥2 cm
- Không đối xứng
- Sưng không đau
- Chắc/mềm/có lỗ dò
- Vị trí cổ, khu trú
- Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
Gợi ý loại trừ lao:
- Đối xứng (có lẽ là lymphoma hay bệnh hạch liên quan HIV)
- Đau, viêm, có mủ (vi khuẩn hay nấm)
- Vị trí ngoài cổ
Xét nghiệm thiết yếu
- Soi đờm nếu ho
- Chọc hút xét nghiệm Tế bào và AFB
Xử trí ngay
- Chọc hút chẩn đoán tế bào học và xét nghiệm AFB
- Sinh thiết hạch nếu cần
TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI
Gợi ý chẩn đoán lao:
- Tràn dịch một bên
- Dịch trong, vàng chanh
Gợi ý loại trừ lao:
- Tràn dịch 2 bên (có thể là suy tim hay viêm phổi)
- Lâm sàng của ung thư
- Dịch đục / có mủ (có lẽ là mủ màng phổi)
- Dịch đỏ máu
Xét nghiệm thiết yếu
- Xquang phổi
- Soi đờm tìm AFB nếu ho
- Chọc hút và xem xét dịch (sinh hoá, tế bào)
- Sinh thiết màng phổi, soi màng phổi (nếu cần)
Xử trí ngay
- Lao: Bắt đầu điều trị lao
- Chưa chẩn đoán lao
- Tìm nguyên nhân khác
- Dịch vàng chanh, sau 7 ngày không có chẩn đoán khác. Điều trị như lao.
LAO LAN TỎA
Gợi ý chẩn đoán lao:
- Sụt cân, sốt và ho
- Bất thường phim phổi (có thể có lao kê)
- Gan lách to
- Đổ mồ hôi đêm
- Thiếu máu
Gợi ý loại trừ lao:
- Xem xét Salmonella, phế cầu, sốt rét, Cryptoccocus
- Sốt có rét run
- Thở nhanh (thở trên 30 lần/phút)
- Tiêu chảy nặng
- Máu trong phân
Xét nghiệm thiết yếu
- Xquang phổi
- Phết máu sốt rét
- Soi đờm tìm AFB
- Cấy máu, công thức máu, và KN cryptococus
Xử trí ngay
- Lao: Bắt đầu điều trị lao (+ kháng sinh nếu rất nặng)
- Chưa chẩn đoán lao
- Khảo sát thêm các nguyên nhân khác
- Bắt đầu điều trị lao và kháng sinh nếu người bệnh rất nặng (“bao vây”)
TRÀN DỊCH MÀNG NGOÀI TIM
Gợi ý chẩn đoán lao:
- Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
- Bằng chứng lao ở nơi khác
- Hai phế trường sáng (có thểcó tràn dịch 2 bên), bóng tim to đối xứng
Gợi ý loại trừ lao:
- Các đường mờ phế huyết quản hay bóng tim không đối xứng (có thể do suy tim)
- Huyết áp tăng
- Điện tim gợi ý nguyên nhân khác của tim to (tăng huyết áp, bệnh mạch vành, van tim, cơ tim, …)
- Sốt có rét run (viêm màng ngoài tim vi khuẩn Gr(-)
Xét nghiệm thiết yếu
- X quang ngực
- Soi đờm tìm AFB nếu ho
- Điện tim (nếu không có siêu âm)
- Siêu âm tim, màng tim (lí tưởng)
Xử trí ngay
Lao: Bắt đầu điều trị lao
- Chuyển viện để hút dịch cấp cứu nếu rất khó thở
Chưa chẩn đoán lao
- Tìm nguyên nhân khác
- Nếu siêu âm xác nhận tràn dịch màng ngoài tim và không có chẩn đoán khác trong vòng 7 ngày
- Điều trị như lao.
VIÊM MÀNG NÃO LAO
Gợi ý chẩn đoán lao:
- Sụt cân, ra mồ hôi đêm, sốt
- Dịch não tủy trong với protein cao, glucose thấp và tế bào lympho
- KN Cryptoccocus / mực tàu / cấy nấm (-) ở dịch não tủy
- Bằng chứng lao ở nơi khác
Gợi ý loại trừ lao:
- Dịch não tủy đục hay có bạch cầu trung tính trên kính hiển vi (có lẽ là viêm màng não mủ)
- KN Cryptoccocus (+)
- Khởi phát nhanh
- Áp lực dịch não tủy cao (có thể là cryptococcus)
Xét nghiệm thiết yếu
- Chọc dò tủy sống
- Soi hiển vi (nhuộm gram và AFB) / protein / glucose dịch não tủy
- XN KN và nhuộm cryptoccoccus
- Soi đờm tìm AFB nếu ho
Xử trí ngay
Lao: Nhập viện và điều trị lao
Không phải lao
- Điều trị cryptococcus nếu XN cryptococcus(+) hay không có chẩn đoán khác.
Benh.vn
