Bệnh mất khứu giác và những phương pháp bảo vệ khứu giác

Khứu giác là một trong những bộ phận quan trọng của con người. Để ăn ngon, ngoài cảm nhận của vị giác, khứu giác còn có vai trò quan trọng kích thích tiêu hóa, giúp món ăn được ngon hơn.

Khi cảm nhận của mũi đột nhiên kém đi sẽ xuất hiện những xáo trộn về khứu giác, dẫn đến chứng suy khứu giác (mất chức năng ngửi mùi và giảm sút chức năng hoạt động của khứu giác).

Vậy, bệnh mất khứu giác là gì? Có những phương pháp nào bảo vệ khứu giác?

Tìm hiểu về khứu giác

Khứu giác là một trong năm giác quan của con người và động vật. Giác quan này có tác dụng cảm nhận mùi, ở người cơ quan này là mũi.

Hoạt động của khứu giác

Não bộ là nơi có nhiệm vụ phân tích và cảm nhận mùi. Mùi phải đi vào một mạng lưới trong cấu trúc mũi. Các phân tử mùi thâm nhập vào mũi nhờ sự vận chuyển của không khí, và tại đây nó sẽ tự phân tán vào dịch nhầy (một chất lỏng sền sệt được tiết ra từ màng nhầy của mũi).

Kế tiếp, dịch nhầy sẽ tự liên kết với các dây thần kinh khứu giác để chuyển đổi các thông tin trở thành tín hiệu điện, tiếp tục tiến về não bộ, từ đó não bộ nhận ra mùi.

Vai trò của khứu giác

• Nhận biết mùi của thực phẩm, nước uống mà cơ thể tiêu thụ mỗi ngày.
• Nhận biết tình huống nguy hiểm: thực phẩm hư thối, mùi ga, khí độc hại ô nhiễm…
• Hỗ trợ sự giao lưu và quan hệ xã hội giữa con người với con người…

Thế nào là bệnh mất khứu giác – điếc ngửi

Rối loạn khứu giác (chức năng ngửi) có tên khoa học là Anosmia (nghĩa là “mất khứu giác” hay “điếc ngửi”). Mất khứu giác khiến con người không thể cảm nhận được mùi của hương hoa, đồ ăn, thức uống…

Vùng ngửi của mũi hình chữ nhật nhỏ (bằng con tem thư), màu vàng, ẩm ướt và có nhiều chất nhờn béo. Vùng ngửi của mũi nằm ở nóc của mỗi ổ mũi, ngay sau khoảng cách giữa hai mắt.

Có chừng 100 triệu tế bào thần kinh để ngửi và khoảng 1.000 gen khác nhau nằm trong các tế bào cảm thụ khứu giác này. Mỗi thụ thể chỉ phân tích, tiếp nhận một số mùi nhất định. Tín hiệu điện từ thụ thể khứu giác sẽ được chuyển về não bộ để xác định được hương của sự vật.

Bệnh điếc ngửi (Ảnh minh họa)

Nguyên nhân mất khướu giác

• Do hẹp hốc mũi bẩm sinh.
• Biến dạng vách ngăn.
• Khít hẹp hốc mũi do chấn thương.
• Do một số chấn thương ở não.
• Do sự tổn thương của thần kinh khứu giác ngoại biên hoặc trung ương.
• Do cúm, sổ mũi cấp tính, một số bệnh truyền nhiễm.
• Viêm mũi phì đại cấp tính hoặc mạn tính kèm theo polip, bịt tắc cửa mũi sau.
• Các bệnh gây ngạt tắc vùng khứu giác.
• Do rối loạn thần kinh: viêm thần kinh khứu giác do độc tố hoặc virus.
• Do các yếu tố độc hại có liên quan đến nghề nghiệp như: một số hoá chất, hơi độc, bụi bặm, chất ma tuý…
• Do sử dụng một số loại thuốc như: codein (codeine, phát sinh từ moóc phin), moóc phin, tetracycline, méthotréxate, clofibrate…và một số phương pháp trị liệu như liệu pháp tia X, liệu pháp hoá học, lọc máu.
• Do những thương tổn về thần kinh do bệnh Alzheimer, đa xơ cứng, bệnh Parkinson, bệnh xơ cứng teo cơ.
• Những người mắc bệnh tiểu đường, những tổn thương thần kinh có thể làm tổn hại đến dây thần kinh khứu giác…
• Do sự lão hoá của cơ thể bắt đầu từ tuổi 80.

Điều trị mất khướu giác

Rối loạn khứu giác rất khó điều trị và khả năng phục hồi hoàn toàn không cao. Ngoài việc điều trị, bệnh nhân còn cần lưu ý về chế độ sinh hoạt hàng ngày.

Phương pháp điều trị mất khướu giác

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh bác sĩ sẽ có hướng điều trị riêng, có thể chọn các phương án:

• Giải phẫu cắt bỏ thịt dư trong mũi để khai thông tắc nghẹt.
• Dùng kháng sinh, thuốc chống dị ứng chữa viêm xoang.
• Dùng thuốc steroid uống hoặc xịt mũi để chữa dị ứng mũi…
• Trường hợp chấn thương não, sau khi chấn thương được giải quyết bệnh nhân có thể ngửi trở lại.

Lưu ý sinh hoạt hàng ngày khi điều trị mất khứu giác

• Thay bếp gas bằng bếp điện.
• Gắn thêm thiết bị báo động khói trong nhà.
• Kiểm tra kỹ hạn sử dụng của các loại thực phẩm để tránh ăn phải thức ăn hư thối.
• Để keo xịt tóc, thuốc tẩy rửa, thuốc trừ sâu bọ… ở nơi thoáng khí để tránh hít phải hơi hóa chất mà không biết.

Những phương pháp bảo vệ khứu giác

• Đeo khẩu trang bảo vệ tránh khói, bụi, không khí lạnh…mỗi khi ra đường.
• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý 3 lần/tuần để làm sạch niêm mạc mũi và đường hô hấp.

Đeo khẩu trang để bảo vệ khứu giác mỗi khi ra đường (Ảnh minh họa)

• Chữa các bệnh về đường hô hấp: cảm, cúm, viêm đường hô hấp trên, viêm xoang…một cách triệt để.
• Luyện tập khứu giác (ngửi mùi từ các loại hoa, đồ ăn…) để kịp thời phát hiện những thay đổi bất thường của khứu giác và điều trị bệnh khi còn ở giai đoạn mới phát triển…

Lời kết

Rối loạn khứu giác không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nhưng lại rất bất tiện, ảnh hưởng đến đời sống hàng ngày của người bệnh. Tuy nhiên, có những trường hợp do điếc ngửi mà  họ bị rơi vào các tình huống: ăn phải thực phẩm ôi thiu, nhiễm độc, ngồi trong phòng kín bị rò rỉ khí gas…gây nên những hiểm họa khôn lường.

Vì vậy, để phòng bệnh điếc ngửi chúng ta cần bảo vệ khứu giác bằng cách: đeo khẩu trang tránh bụi, khói, không khí lạnh, rửa mũi 3 lần/ tuần bằng nước muối sinh lý 0,9%, điều trị dứt điểm các bệnh về đường hô hấp trên…để tránh gây nên các biến chứng cho khứu giác.