Các bà nội trợ thường ưa chuộng sử dụng bột nêm trong việc chế biến các món ăn hàng ngày vì bột nêm giúp món ăn trở nên đậm đà thơm ngon hơn và phần đông vẫn tin vào quảng cáo các loại bột nêm được chiết xuất từ thịt, giàu dinh dưỡng.
Thế nhưng bột nêm có thật sự bổ dưỡng như vậy không, việc dùng nhiều bột nêm có những ảnh hưởng tới sức khỏe như thế nào?
Bột nêm là gì
Bột nêm là phụ gia được sử dụng khi nấu ăn giúp các món ăn trở nên đậm đà hơn (Ảnh minh họa)
Bột nêm là loại phụ gia hỗn hợp chứa nhiều nguyên liệu. Trong đó thành phần thường gặp là các chất điều vị: bột ngọt (chiếm khoảng 30% – 40%), siêu bột ngọt Disodium guanylate và Disodium inosinate. Bột nêm mang nhiều hương vị khác nhau cho món ăn. Không giống như bột ngọt có dạng hình que dài, bột nêm có dạng hạt nhỏ, gần như tròn, hoặc dạng bột, và thường có màu vàng nhạt.
Giá trị thật của bột nêm
Trong thành phần bột nêm có chứa siêu bột ngọt (Ảnh minh họa)
Trước đây, người ta đua nhau sử dụng bột ngọt như một thứ phụ gia không thể thiếu. Nhưng sau khi có thông tin cho rằng ăn bột ngọt không tốt vì nó có khả năng gây ung thư, mọi người lại chuyển sang dùng bột nêm do nghe nói bột nêm không có chứa bột ngọt, nên tốt cho sức khỏe. Nhưng rồi thông qua nhiều kết quả kiểm nghiệm, người ta được biết trong bộ nêm không những chứa bột ngọt mà còn có chất siêu bột ngọt.
Siêu bột ngọt đặc biệt phổ biến trong bột nêm (hoặc bột gia vị), thường sử dụng trong các loại nước chấm, tất cả món ăn chế biến sẵn (như mì ăn liền, các loại bánh snack,…), hay dùng để ướp thịt và các món ăn khác trong các bếp ăn, nhà hàng. Siêu bột ngọt hoàn toàn không có giá trị dinh dưỡng mà chỉ là chất điều vị, làm tăng cảm giác ngọt.
Tuy thị trường xuất hiện rất nhiều sản phẩm bột nêm được quảng cáo là “không bột ngọt”, các nhà sản xuất đều cố gắng nhấn mạnh sản phẩm của mình được chiết xuất từ các vật liệu tự nhiên như xương ống, thịt hầm, sườn non, hạt sen tươi, nhưng nhìn kỹ vào thành phần trên bao bì, ta thấy có các chất siêu bột ngọt nói trên. Tuy xa lạ với người tiêu dùng nhưng cả hai chất đều được sử dụng rất phổ biến trong công nghiệp chế biến thực phẩm.
Nói cách khác, hai chất trên kết hợp với nhau tạo chất siêu bột ngọt, tuy nhiên nó tạo vị ngọt dễ chịu và ít độc hại. Độ ngọt của chúng gấp 10 đến 15 lần bột ngọt thông thường. Chúng còn tác động lên trung ương thần kinh vùng cảm nhận thèm ăn, kích thích thèm ăn…
Trong chế biến thực phẩm người ta cho các siêu bột ngọt này vào để làm tăng vị ngọt giả tạo của thịt, hay tạo ra một sản phẩm hoàn toàn không có thịt nhưng lại có vị như nước hầm thịt. Ví dụ: trong các món canh của các bếp ăn tập thể hay các quán cơm giá rẻ người ta chỉ dùng nước, muối, bột ngọt và siêu bột ngọt (có trong bột nêm) để tạo ra nước canh như nước hầm thịt. Nước mắm cũng chỉ có nước, muối, hương nước mắm và siêu bột ngọt. Lý do là do giá suất ăn quá thấp họ không thể hầm xương hay thịt và cũng không thể có nước mắm thật được.
Tác hại của việc lạm dụng bột nêm
– Một số quốc gia phương Tây, các nước phát triển, hiện không cho phép sử dụng các chất phụ gia như bột nêm trong nấu ăn. Ngay ở Việt Nam, loại chất I & G chứa trong bột nêm cũng không có mặt trong danh sách các chất phụ gia được phép sử dụng của bộ Y tế.
– Nếu lạm dụng quá nhiều bột nêm trong nấu ăn, thì có nghĩa bạn đang đưa nhiều hoá chất vào cơ thể mình và những người thân trong gia đình. Mà đã là hoá chất, thì ít nhất chúng cũng gây nhiều tác hại về tim mạch, gan, thận, hoặc gây dị ứng, tê môi, tê lưỡi, mệt mỏi cho người sử dụng.
– Bác sĩ K. Ekelman và bác sĩ K. C. Raffaele, Bộ Thực phẩm và thuốc của Hoa Kỳ, cho biết các nhà khoa học về độc chất đang nghi ngờ khi hai chất Disodium 5’-Guanylate và Disodium 5’-Inosinate kết hợp với nhau sẽ tạo ra rất nhiều độc chất mới có thể gây quái thai và gây rối loạn chuyển hóa.
Lời kết
– Việc sử dụng bột nêm giúp quá trình chế biến món ăn nhanh chóng, dễ dàng với hương vị thơm ngon, đậm đà hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng là người nội trợ cần tìm hiểu, lựa chọn và sử dụng những sản phẩm hạt nêm có nhãn mác rõ ràng, đã được chứng nhận về an toàn vệ sinh thực phẩm của cơ quan quản lý.
– Hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào xác định liều lượng bột nêm dùng trong ngày bao nhiêu là hợp lý. Do vậy bạn cần hạn chế việc sử dụng bột nêm quá nhiều. Thay vì phải dùng chất phụ gia, các bà nội trợ hãy cố gắng thay bằng cá, xương, thịt tươi để đủ chất cho gia đình. Một nồi canh có đầy đủ thịt, rau thì bạn sẽ không cần phải thêm bất cứ gia vị bột ngọt, bột nêm nào khác.
