Xạ trị là biện pháp điều trị ung thư bằng cách sử dụng các tia xạ chiếu vào các khối u trên cơ thể. Xạ trị là biện pháp quan trọng trong điều trị ung thư đặc biệt là ở các giai đoạn chưa di căn? Tuy nhiên, tác dụng thực sự của xạ trị là gì, cách chăm sóc bệnh nhân ung thư sau xạ trị như thế nào cho phù hợp? Chúng ta sẽ cùng Benh.vn tìm hiểu vấn đề này.
Mục lục
Ung thư là một nhóm các bệnh liên quan đến việc phân chia tế bào một cách vô tổ chức.
Những tế bào đó có khả năng xâm lấn những mô khác bằng cách phát triển trực tiếp vào mô lân cận hoặc di chuyển đến nơi xa (di căn). Hiện có khoảng 200 loại ung thư.
Để điều trị bệnh Ung thư, người ta cố gắng loại bỏ các tế bào trong khối U, ngăn chặn khả năng lây nhiễm từ khối u ban đầu sang các cơ quan xung quanh hoặc đi vào máu ra toàn cơ thể. Các biện pháp điều trị Ung thư hiện nay tập trung vào 3 nhóm chính: Phẫu thuật, Xạ trị và Hóa trị. Trong đó phẫu thuật sử dụng biện pháp vật lý cắt bỏ các khối u, xạ trị sử dụng tia xạ để tiêu diệt khối u, còn hóa trị sử dụng hóa chất truyền vào cơ thể để tiệt diệt hoặc ngăn sự phát triển của khối u trong ung thư.
Thế nào là xạ trị
Điều trị bằng tia phóng xạ (còn gọi là xạ trị, chiếu tia xạ) là một phương pháp chữa bệnh bằng việc sử dụng các tia bức xạ năng lượng cao hoặc là các hạt đồng vị phóng xạ được phát ra từ các máy xạ trị hoặc các nguồn phóng xạ.
Xạ trị giống với phẫu thuật ở chỗ điều trị tại chỗ nên chỉ gây ảnh hưởng đến 1 vị trí đặc biệt trong cơ thể, chứ không ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể như Hóa trị.
Xạ trị ung thư cho cho những bộ phận nào?
Điều trị tia xạ được lựa chọn cho nhiều loại ung thư ở các phần khác nhau của cơ thể.
- Đầu, não.
- Mặt, mũi.
- Chân tay.
- Xương.
- Các cơ quan nội tạng…..
Tác dụng của xạ trị
- Điều trị tia xạ giống như điều trị phẫu thuật.
- Sử dụng các phương pháp điều trị tại vùng có hiệu quả tốt khi các tế bào ác tính còn khu trú ở một vùng nhất định.
- Điều trị tia xạ có thể phối hợp với các phương pháp khác như phẫu thuật, dùng hoá chất, nội tiết, yếu tố sinh học nhằm tăng hiệu quả điều trị.
Xạ trị được thực hiện như thế nào?
Để thực hiện xạ trị cho bệnh nhân ung thư, cơ sở điều trị cần trang bị máy móc, thiết bị phù hợp bao gồm: Máy gia tốc hoặc máy Cobalt.
1. Cách thực hiện xạ trị
- Tia xạ từ ngoài.
- Tia xạ trong.
Phần lớn bệnh nhân điều trị tia xạ ung thư bằng tia xạ từ ngoài, phát ra từ các máy xạ trị đặc biệt sử dụng tia năng lượng cao (tia X, tia Gamma)
Tia xạ trong (tia xạ áp sát) tức là các nguồn phát xạ nằm trong cơ thể, được đưa vào áp sát hoặc cắm trực tiếp vào khối u. Các nguồn phóng xạ gồm Cesium 137, Iridium 192, Iodine 131.
2. Thời gian điều trị xạ trị
Thời gian xạ trị với tia xạ từ ngoài
Điều trị tia xạ từ ngoài kéo dài trong khoảng 6 – 7 tuần, với 5 ngày một tuần (khi điều trị tia xạ triệu chứng thì đợt điều trị có thể ngắn hơn, chỉ 2 – 3 tuần).
Tổng liều tia xạ và số buổi tuỳ thuộc vào loại bệnh, kích thước u, tình trạng sức khoẻ của người bệnh và sự phối hợp với các biện pháp điều trị khác.
Thời gian xạ trị với tia xạ trong
Điều trị xạ trong tùy loại nguồn phóng xạ mà mỗi đợt điều trị kéo dài khoảng 30 phút đến vài ngày.
Những lưu ý khi điều trị xạ
1. Tác dụng phụ của xạ trị
- Mệt mỏi, nôn.
- Chán ăn, nuốt khó
- Thay đổi ở da.
- Rụng tóc…
- Tiêu chảy hoặc táo bón…
2. Chế độ chăm sóc người bệnh sau xạ trị
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân sau xạ trị
- Ăn thành nhiều bữa ăn nhỏ.
- Ăn nhiều hoa quả, uống nhiều nước để thải độc.
- Bổ sung dưỡng chất từ các loại thức uống như sinh tố, nước ép, bột ngũ cốc…
- Tránh ăn quá ngọt, quá béo, tránh những món chiên xào.
- Nên lựa những thức ăn dễ tiêu, thức ăn ở nhiệt độ hơi lạnh sẽ dễ tiêu hóa hơn.
- Ăn mỗi khi cảm thấy đói, dù lúc đó không phải là bữa ăn.
- Có thể cho bệnh nhân vừa ăn vừa uống nước để dễ nuốt thức ăn hơn.
- Không nên uống rượu, bia, ăn nhiều chất chua, cay, gia vị.
Chăm sóc da cho bệnh nhân sau xạ trị
- Không lau chùi xóa các đường mực vẽ đánh dấu vùng chiếu xạ.
- Chăm sóc tốt da vùng tia, tránh chườm nóng, chườm lạnh lên vùng da đã chiếu tia.
- Khi tắm tránh kỳ cọ, rửa xà phòng, sữa tắm, bôi kem, đánh phấn lên vùng da chiếu tia.
- Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, tránh ánh nắng mặt trời, tránh tia cực tím.
Động viên tinh thần cho người sau xạ trị
- Gia đình, người thân, bạn bè…khi thăm hỏi không quá chú trọng vào bệnh tật.
- Luôn cho họ thấy hy vọng về tương lai phía trước vì nhiều bệnh nhân khi được trị xạ kéo dài cuộc sống được rất lâu: 5 năm, 10 năm, 20 năm…
- Sau khi điều trị, khi thấy người đã khỏe, người bệnh có thể tham gia các công tác xã hội để thấy cuộc sống vẫn rất vui và ý nghĩa.
Lời kết
“Sinh, lão, bệnh, tử” là quy luật của đời người. Vì vậy, nếu không may bị đau ốm, bệnh tật, nhất là mắc những căn bệnh hiểm nghèo….người bệnh nên bình tĩnh, điều trị bệnh theo phác đồ điều trị của bác sỹ.
Ngoài ra, gia đình cần lưu ý chế độ chăm sóc đặc thù cho người bệnh, đặc biệt động viên tinh thần, tiếp nghị lực để họ vươn lên chống trọi với bệnh tật.
