Tăng kali máu được định nghĩa khi nồng độ kali máu vượt quá 5 mmol/l ( giá trị bình thường từ 3,5-5 mmol/l). Đây là một bệnh lý hay gặp và có tỷ lệ tử vong cao nếu không được điều trị kịp thời.
Chẩn đoán
Chẩn đoán xác định
– Dấu hiệu lâm sàng: Khi có biểu hiện lâm sàng bệnh nhân đã ở trong tình trạng nguy kịch như: loạn nhịp nhanh, rung thất, ngừng tuần hoàn.
– Dấu hiệu trên điện tim
o Nhẹ: sóng T cao nhọn đối xứng,biên độ ≥ 2/3 sóng R ở chuyển đạo trước tim
o Vừa và nặng: khoảng PR kéo dài, sóng P dẹt, QRS giãn rộng, sóng T và QRS thành một, dẫn đến ngừng tim
-Xét nghiệm kali máu >5mmol/l
Nguyên nhân thường gặp
-Tăng kali máu do tăng đưa vào
o Truyền máu
o Truyền hoặc uống kali
-Tăng kali máu do tăng chuyển từ trong tế bào ra ngoài tế bào
o Toan chuyển hóa
o Do hủy hoại tế bào (tiêu cơ vân, tan máu, bỏng…)
-Tăng kali máu do giảm bài tiết kali
o Suy thận
o Bệnh lý ống thận: toan ống thận typ IV
o Suy thượng thận.
-Thuốc (Lợi tiểu giữ kali, ức chế men chuyển, chống viêm không steroid, succinylcholine…)
Chẩn đoán phân biệt với giả tăng kali máu
o Tan máu hoặc thiếu máu khi lấy máu tĩnh mạnh, xét nghiệm sai
o Tăng tiểu cầu và tăng bạch cầu
Chẩn đoán mức độ tăng kali máu
– Dựa vào tốc độ tăng kali máu và các dấu hiệu nặng trên điện tim.
Điều trị
Có biểu hiện xét nghiệm và dấu hiệu tăng kali máu trên điện tim
– Calciclorua 1g tiêm tĩnh mạch trong 2-3 phút.Nếu sóng T không thay đổi có thể lặp lại liều sau 5 phút.
– Furosemid 40-60mg tiêm tĩnh mạnh.
– Natribicarbonat truyền 45 mmol khi pH < 7,1
– Kayexalat( Resonium) uống 15-30gam với 50 gam sorbitol.
-10 UI insulin nhanh + 125ml glucose 20% truyền trong 30 phút.
-Lọc máu cấp cứu khi điều trị đáp ứng kém với lợi tiểu.
Có biểu hiện xét nghiệm nhưng không có rối loạn trên điện tim
– Furosemid 40-60mg tiêm tĩnh mạnh (xem bài suy thận cấp)
– Kayexalat( Resonium) uống 15-30gam với 50 gam sorbitol
– Lọc máu cấp cứu khi điều trị đáp ứng kém với lợi tiểu.
Theo dõi
-Điện tim liên tục trên monitor. Nếu điện tim không thay đổi làm xét nghiệm kali 2 giờ/lần cho đến khi trở về bình thường. Nếu có biến đổi trên điện tim làm xét nghiệm kali ngay.
Tìm và điều trị nguyên nhân.
-Lưu ý trong trường hợp toan ceton và tăng áp lực thẩm thấu do đái tháo đường điều trị nguyên nhân là chính.
Phòng bệnh
– Thay đổi chế độ ăn ở những bệnh nhân có nguy cơ tăng kali máu.
– Không dùng những thuốc làm nặng tình trạng tăng kali máu.
– Những bệnh nhân chạy thận nhân tạo chu kỳ cần tuân thủ đúng lịch chạy thận.
Benh.vn
