Nhân dịp có cậu bạn bác sỹ bị xoang hỏi xem dùng loại muối sinh lý (NaCl 0.9%) loại nào để rửa mũi tốt mà kinh tế. Sau một hồi ngồi xem xét lại tôi mới chợt nhận ra rất nhiều người vẫn đang sử dụng sai cách sản phẩm cực kỳ phổ biến này, vừa gây tốn kém vừa khiến “Tiền mất tật mang”.
Mục lục
Nhiều người sử dụng lãng phí bằng các chế phẩm được quảng cáo lên mây mà thực chất vẫn chỉ là NaCl 0.9% vô trùng, đẳng trương. Những cũng không thiếu người tiếc rẻ tiền, chọn loại muối không phù hợp cho mục đích sử dụng, dẫn tới tình trạng tiết kiệm được vài đồng mua đồ thì mất vài chục đồng đi giải quyết hậu quả.
Bài viết ngắn sau đây, sẽ giúp ích cho những ai đang có cùng băn khoăn và đang sử dụng các chế phẩm nước muối sinh lý NaCl 0.9% rất thường xuyên trong nhà, kể cả cho em bé.
Nước muối sinh lý là gì?
Dung dịch muối Natri Clorid (NaCl) 0.9% được gọi là dung dịch nước muối sinh lý vì trong dung dịch nước muối này có chứa muối ăn (NaCl) ở nồng độ 0.9% (một số sản phẩm viết là 9 phần nghìn, cũng giống nhau cả). Tức là, mỗi 1 lít dung dịch có chứa 9 gram muối. Sở dĩ gọi nước muối này là nước muối SINH LÝ vì nồng độ của nó tương đương nồng độ các dịch cơ thể như máu, nước mắt… trong tình trạng SINH LÝ bình thường.
Dung dịch nước muối sinh lý 0.9% này còn được gọi là dung dịch nước muối đẳng trương. Nếu dung dịch có nồng độ cao hơn thì được gọi là dung dịch nước muối ưu trương. Trong bài này chúng ta không bàn tới nước muối ưu trương nhé.
Các loại nước muối sinh lý trên thị trường có giống nhau không?
Nếu ra ngoài hiệu thuốc hoặc lên google tìm kiếm “nước muối sinh lý” bạn sẽ thấy la liệt các sản phẩm được bán, mỗi loại lại có vài hãng khác nhau. Vậy chúng có giống nhau không? Hãy xem nước muối sinh lý hiện nay có những loại nào nhé.
Nước muối sinh lý 0.9% dùng làm dịch truyền
Loại nước muối sinh lý này được đăng ký là thuốc tiêm truyền, sản xuất trên dây truyền thuốc GMP của các nhà máy dược. Và đương nhiên, tiêu chuẩn khắt khe như vậy đòi hỏi thuốc được sản xuất ra chuẩn chỉ 0.9%, chắc chắn đẳng trương vì nếu không thì tiêm truyền vào cơ thể hậu quả sẽ rất khó lường. Chắc chắn là vô trùng. Loại này dùng để tiêm truyền trong bệnh viện để bù dịch cho cơ thể. Cũng có thể dùng loại này để rửa mũi xoang cho cậu bạn của tôi mặc dù hơi mắc tiền chút nhưng tiền nào của nấy, dùng loại này thì yên tâm hoàn toàn về tính an toàn và công hiệu làm sạch của nước muối sinh lý.
Nước muối sinh lý 0.9% nhỏ mắt
Loại nước muối sinh lý thứ hai là loại nước muối nhỏ mắt. Đây cũng là loại nước muối thuốc sản xuất bởi nhà máy dược phẩm GMP với tiêu chuẩn vô trùng như sản xuất thuốc tiêm. Lọ nước muối nhỏ mắt thông thường chỉ khoảng 10ml nên ngoài mục đích sử dụng cho nhỏ mắt, bạn có thể sử dụng để nhỏ mũi, nhỏ tai khi cần. Chớ có sử dụng loại này cho mục đích súc miệng, xịt xoang hay rửa vết thương vì rất lãng phí.
Nước muối sinh lý vệ sinh trên da, niêm mạc
Loại nước muối này được sản xuất trong điều kiện thông thương, không cần nhà máy dược phẩm, có thể đăng ký đủ tiêu chuẩn sản xuất nước muối sinh lý dùng ngoài, hoặc đăng ký Mỹ phẩm tại Sở Y Tế tỉnh thành sở tại cũng được. Đây chính là loại nước muối sinh lý rất phổ biến mà chúng ta bắt gặp ngoài nhà thuốc. Cậu bạn tôi sử dụng loại nước muối sinh lý này để rửa xoang và có vẻ như không phải một lựa chọn tốt nhất, kinh tế nhất thì đúng. Quan điểm của tôi cho rằng, loại nước muối sinh lý này chỉ nên sử dụng cho hai mục đích: 1 là để rửa vết thương ngoài da, 2 là để súc miệng làm sạch (nhớ là làm sạch chứ không phải kháng khuẩn, diệt trùng như nhiều bài viết quảng cáo nhé vì bản chất nước muối sinh lý KHÔNG THỂ diệt trùng)
Nước muối sinh lý 0.9% xịt mũi họng
Đây là loại nước muối sinh lý được bào chế cầu kỳ hơn các loại khác và cũng được quảng cáo nhiều hơn. Các loại này chủ yếu được quảng cáo là nước muối biển sâu hoặc công thức tương tự nước muối biển sâu và có giá khá đắt đỏ. Loại này có thể đăng ký dạng thiết bị y tế và sử dụng không cần đơn bác sỹ. Với loại muối sinh lý dạng xịt đóng chai sẵn này thì chỉ nên sử dụng để xịt mũi và xịt họng thôi, sử dụng cho bất kỳ mục đích gì khác đều là không hợp lý.
Các cách sử dụng nước muối sinh lý?
Mỗi loại nước muối sinh lý chuyên dụng cần được sử dụng đúng mục đích để đảm bảo an toàn, hiệu quả sử dụng. Đồng thời tránh lãng phí do sử dụng nước muối sinh lý sai cách.
Sử dụng nước muối sinh lý để súc miệng họng và làm sạch vết thương
Bạn có thể sử dụng nước muối sinh lý đóng chai, thường là 500ml, 1 lít để súc miệng họng và làm sạch vết thương. Tuy nhiên, lưu ý rằng chỉ làm sạch các bụi vật lý, làm sạch các vảy ngoài ra của vết thương, vết loét chứ hoàn toàn không thể diệt khuẩn, diệt nấm như một số bài quảng cáo. Nước muối sinh lý đẳng trương nên không gây xót cho vết thương hở và là biện pháp làm sạch ban đầu ngoài da khá tốt. Ngoài ra, một số người sử dụng để súc miệng, súc họng cũng hợp lý nhưng cũng chỉ là biện pháp tốt hơn so với nước lọc thông thường tại nhà, không có giá trị điều trị bệnh gì.
Cá nhân tôi thấy, không nên sử dụng loại nước muối sinh lý đóng chai vệ sinh ngoài này để pha chế dịch rửa mũi xoang, nhỏ mũi, nhỏ tai vì mức độ vô khuẩn, tiêu chuẩn không đảm bảo như thuốc. Ngay cả điều kiện bảo quản cũng thường không thể so được với thuốc nên không thực sự an toàn nếu tiếp xúc với các ngóc ngách, niêm mạc phức tạp như khu vực mũi xoang, ống tai.
Sử dụng nước muối sinh lý để rửa mắt
Để rửa mắt, dĩ nhiên, bạn chỉ nên sử dụng đúng lọ nước muối sinh lý là thuốc rửa mắt. Trên nhãn bao bì loại thuốc này hầu hết có hình con mắt để phân biệt với các loại nước muối sinh lý khác. Lưu ý tuyệt đối không tự pha chế nước muối sinh lý từ các loại khác, kể cả từ dịch truyền muối sinh lý để rửa mắt vì trong quá trình tự pha chế dễ nhiễm khuẩn, và các loại khác thường chất lượng không thể so sánh được với loại muối sinh lý chuyên cho mắt.
Sử dụng nước muối để tiêm truyền
Nếu ai đó nói rằng họ vẫn thấy người ta trên ti vi, trên mạng sử dụng nước muối sinh lý từ các nguồn khác như tự pha chế để truyền, thì có lẽ chỉ bắt gặp trên các video dã chiến, phim chiến tranh… hoặc những tình huống giả định mà chính tác giả cũng chẳng nghĩ sẽ xảy ra trong đời thường. Đã để tiêm truyền, bác sỹ sẽ lựa chọn loại muối sinh lý 0.9% đẳng trương được sản xuất dạng thuốc phục vụ tiêm truyền, đảm bảo vô trùng, đẳng trương và tinh khiết nhất trong các loại muối sinh lý.
Sử dụng nước muối sinh lý để nhỏ mũi, tai
Một số người sử dụng nước muối sinh lý dạng chai to để pha ra và nhỏ mũi, tai khi đi bơi, khi cần vệ sinh, giữ ẩm mũi, tai… Tuy nhiên, điều này là không đúng. Đối với mũi và tai là hai khu vực rất dễ nhiễm trùng và khi nhiễm trùng thường gây bệnh cho cả Tai Mũi Họng thì bạn cũng cần thật lưu ý. Tôi thường khuyên người nhà sử dụng chính nước muối nhỏ mắt để nhỏ mũi tai khi cần thiết vì loại này đảm bảo vô khuẩn tốt và sử dụng rất dịu cho niêm mạc.
Những điểm lưu ý khi sử dụng nước muối sinh lý?
Nước muối sinh lý tuy chỉ là muối NaCl 0.9%, công thức vô cùng đơn giản nhưng tuyệt đối không nên tự pha dùng. Cũng không nên sử dụng nước muối sinh lý sai mục đích. Và đặc biệt, đừng thần thánh hoá tác dụng của nước muối sinh lý.
Không nên tự pha chế nước muối sinh lý để dùng tại nhà
Một số người hiện nay mua gói muối về pha với nước tại nhà. Nước thì đong bằng các vỏ chai Lavie hoặc bằng luôn ấm siêu tốc. Còn gói muối pha sẵn thì mua tại các quầy thuốc, mua online cũng tiện lợi. Tuy nhiên, điều này là không nên vì nước tại nhà ngay cả đun sôi cũng không đảm bảo tiệt khuẩn 100%. Chưa kể để trong điều kiện môi trường như trong nhà chúng ta thì không biết bao nhiêu loại vi khuẩn còn tiếp tục nhiễm vào. Chưa kể, việc tự pha tại nhà gần như chắc chắn không đảm bảo đúng tỷ lệ nồng độ muối 0.9%, khi không đẳng trương mà ưu trương thì sẽ gây xót vết thương và niêm mạc. Còn nếu như pha thiếu muối thì tác dụng làm sạch cũng không đảm bảo chứ đừng nói tới những công hiệu khác.
Vậy nên đừng tiết kiệm một chút và có thể tốn cả đống điền để khắc phục hậu quả nhé.
Không nên sử dụng sai loại muối sinh lý
Mỗi loại muối sinh lý được sản xuất với tiêu chuẩn khác nhau, với mục đích khác nhau ghi rõ trên nhãn rồi. Bạn hãy dùng đúng mục đích. Một số trường hợp có thể sử dụng loại này với mục đích khác thì tôi đã nói trên đây. Một số trường hợp Nên sử dụng không giống mục đích ghi trên nhãn như sau:
· Rửa mũi xoang bằng nước muối sinh lý truyền 0.9%
· Nhỏ tai, mũi bằng nước muối sinh lý nhỏ mắt 0.9%
Nhớ kỹ rằng muối sinh lý chỉ để rửa (trừ loại tiêm truyền)
Nước muối sinh lý không có tác dụng sát khuẩn, nếu rửa vết thương bằng nước muối sinh lý thì đó cũng đơn thuần là rửa sạch bụi bẩn cơ họ trên vết thương thôi. Trường hợp cần sát khuẩn, bác sỹ sẽ cho loại thuốc sát khuẩn khác như Povidone Iod chẳng hạn. Súc miệng họng với nước muối sinh lý cũng nhằm mục đích gì khác ngoài việc vệ sinh cơ học, tốt hơn so với cách dùng nước lọc thông thường nhưng cũng không có giá trị chống nhiễm khuẩn. Để chống nhiễm khuẩn trong khoang miệng, răng lợi, niêm mạc miệng họng, bác sỹ sẽ tư vấn bạn sử dụng các loại nước súc miệng, súc họng chuyên dụng hơn với các thành phần như Nano bạc, Chlohexidine…
Nước muối sinh lý rất cần thiết trong cuộc sống để chăm sóc sức khoẻ con người. Vì vậy, hiểu rõ về nước muối sinh lý và cách sử dụng sao cho đúng là rất cần thiết. Qua bài viết này, tôi hi vọng các bạn đã hiểu và biết cách sử dụng các loại nước muối sinh lý đúng cách, hiệu quả và tiết kiệm.
