Các loại thuốc giảm đau nhóm opioid là giải pháp giúp bạn giảm đau hiệu quả tức thời, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ gây nghiện opioid nếu sử dụng lâu dài. Liệu bạn có thể ngăn ngừa nguy cơ này.
Mục lục
Các loại thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid bao gồm morphin, codein, fentanyl, tramadol, hydrocodone, heroin… Đây là loại thuốc giảm đau mạnh. Những thuốc này được dùng trong trường hợp chấn thương nặng như gãy xương, bỏng, giảm đau sau phẫu thuật. Hoặc giảm đau nặng đặc biệt là cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối..
Thuốc giảm đau opioid tương đối an toàn khi được sử dụng trong thời gian ngắn theo chỉ dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên nếu sử dụng lâu dài hoặc sai hướng dẫn có thể gây nguy cơ dung nạp thuốc, phụ thuộc thuốc và sau đó là đưa đến nguy cơ nghiện opioid giống như nghiện ma túy.
Thực trạng lạm dụng thuốc giảm đau opioid tại Việt Nam
Tình trạng tự ý sử dụng thuốc giảm đau, sử dụng không theo chỉ dẫn của bác sĩ, chưa tuân thủ quy định bảo quản, xử lý thuốc giảm đau opioid đặc biệt là morphin đã trở thành vấn đề đáng báo động, gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng con người.
Nghiện opioid được xem là một bệnh lý nguy hiểm. Người nghiện opioid không thể cưỡng lại được lý trí và luôn tìm mọi cách để có thể sử dụng thuốc với mục đích có được ảo giác khoái cảm bất chấp các tác hại của thuốc gây ra.
Việc lạm dụng opioid trong thời gian dài sẽ dẫn tới nghiện opioid với các biểu hiện giống như nghiện ma túy. Người nghiện opioid sẽ trở nên thụ động, lười biếng, không chú ý vệ sinh thân thể và bị rối loạn tâm lý. Thêm vào đó là tình trạng suy giảm sức đề kháng, chán ăn, mất ngủ, sụt cân, co đồng tử và dễ bị tử vong do các bệnh truyền nhiễm.
Người nghiện opioid có xu hướng sử dụng thuốc giảm đau này thường xuyên hơn và tự ý tăng liều dùng để có được ảo giác khoái cảm. Điều này làm tăng nguy cơ sốc thuốc, có thể gây tử vong.
Khi ngưng sử dụng thuốc opioid, người bệnh sẽ trải qua các triệu chứng cai thuốc, mất một thời gian rất dài và gặp nhiều khó khăn khi cai thuốc.
Cơ chế gây nghiện của thuốc giảm đau opioid
Thuốc giảm đau Opioid có cơ chế gây nghiện đặc trưng của nhóm Opioid (thuốc phiện), do đó cần đặc biệt thận trọng khi sử dụng, kê đơn.
Thuốc giảm đau opioid gồm hai nhóm chính:
- Nhóm 1: Nhóm thuốc tổng hợp bao gồm fentanyl, tramadol, hydrocodone, heroin…
- Nhóm 2: Nhóm thuốc có nguồn gốc tự nhiên, chiết xuất từ thuốc phiện bao gồm opium, morphin, codein…
Tình trạng phụ thuộc thuốc giảm đau opioid có thể xảy ra với bất kỳ ai. Các yếu tố như tiền sử bệnh, số lần dùng, thời gian sử dụng thuốc có ảnh hưởng nhất định nhưng rất khó để có thể dự đoán ai dễ bị phụ thuộc và lạm dụng thuốc opioid.
Bác sĩ định nghĩa nghiện opioid là tình trạng thèm thuốc không thể cưỡng lại được dẫn tới lạm dụng thuốc, liên tục sử dụng thuốc ngoài tầm kiểm soát bất chấp những rủi ro và hậu quả xấu mà nó mang lại.
Thuốc giảm đau opioid có khả năng kích thích trung tâm hưng phấn của não bộ nên nguy cơ gây nghiện opioid rất cao. Opioid kích hoạt giải phóng chất dẫn truyền hưng phấn trong não bộ có tên endorphin – chất dẫn truyền thần kinh xóa mờ cảm giác đau và tăng cảm giác thoải mái, khiến bạn cảm thấy dễ chịu.
Khi tác dụng của thuốc không còn, bạn sẽ mong muốn có lại cảm giác dễ chịu trước đó càng sớm càng tốt. Đó là điều thúc đẩy bạn tiếp tục dùng các loại thuốc giảm đau này và dần bị nghiện opioid.
Cách phòng ngừa tình trạng nghiện opioid khi dùng lâu dài
1. Sử dụng đúng theo chỉ dẫn của bác sỹ
Chỉ sử dụng đúng liều, đủ thời gian theo chỉ dẫn của thầy thuốc khi cần thiết. Ngoài ra, tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng thuốc giảm đau Opioid cho nhu cầu thông thường.
2. Tuân thủ chặt chẽ quy định về sử dụng thuốc opioid
Bạn cần tuân thủ chặt chẽ quy định khi sử dụng, bảo quản thuốc giảm đau opioid được kê đơn để ngăn ngừa nghiện opioid cho người thân trong gia đình và cộng đồng. Bạn cần cất giữ thuốc đúng nơi quy định. Đối với thuốc không dùng đến, cần liên hệ với các dịch vụ thu hồi và xử lý thuốc ở địa phương về thông tin về cách xử lý.
3. Nâng cao nhận thức sử dụng thuốc opioid
Bạn cần hiểu tầm quan trọng của việc sử dụng opioid an toàn, tránh gây nghiện để bảo vệ bản thân, gia đình, cộng đồng khỏi nguy hại từ việc nghiện opioid.
Bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là thuốc giảm đau nhóm opioid, bạn tuyệt đối không nên sử dụng bừa bãi. Nếu bạn tự ý dùng không kiểm soát dẫn đến nghiện opioid sẽ gây hại không chỉ đến sức khỏe của bạn mà còn ảnh hưởng đến người thân và những người xung quanh đấy!
