Trong vòng hai năm sau sinh, phụ nữ không nên mang thai trở lại để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé. Điều này đồng nghĩa với việc phải sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh. Nhưng tránh thai như thế nào để an toàn và hiệu quả?
Mục lục
Thời điểm cần dùng biện pháp tránh thai sau sinh
Phụ nữ sau sinh nên kiêng quan hệ trong khoảng 6 tuần đầu vì đây là thời điểm tử cung hồi phục, tầng sinh môn lành lại và đặc biệt là để âm đạo ra hết sản dịch. Nếu đẻ mổ, thời gian hồi phục vết mổ sẽ lâu hơn, thời gian kiêng cữ nên từ 2 tháng trở lên.
Ngay khi bắt đầu quan hệ trở lại, phụ nữ cũng nên sử dụng các biện pháp tránh thai. Cần lưu ý, dù chưa có kinh nguyệt lại thì vẫn cần dùng biện pháp. Kinh nguyệt là biểu hiện của việc trứng rụng trở lại bình thường, tuy nhiên lần rụng trứng đầu tiên không nhất thiết là phải sau lần kinh nguyệt đầu, mà có thể là xuất hiện trước. Vì thế để đảm bảo không bị “dính bầu” quá sớm, phụ nữ nên áp dụng tránh thai ngay khi quan hệ trở lại.
Vì sao nên sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh
Tránh thai sau sinh sẽ giúp phụ nữ chủ động trong việc sinh đẻ cũng như chủ động về khoảng cách và số lượng con sinh ra. Các biện pháp tránh thai giúp mẹ tránh được những tai biến sản khoa và không bị các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Nhờ việc không sinh con quá dày sẽ hạn chế được các tai biến cho bà bầu và thai nhi do chưa đủ thời gian phục hồi sức khỏe sau sinh.
Các biện pháp tránh thai sau sinh có thể sử dụng
Bao cao su
Bao cao su là phương pháp tránh thai phổ biến nhất và hiệu quả nhất hiện nay. Với phương pháp này không những ngăn chặn được có thai ngoài ý muốn mà còn tránh lây nhiễm các bệnh qua đường tình dục. Hiện nay có cả bao cao su cho nữ nên chị em có thể chủ động sử dụng khi cần.
Sử dụng bao cao su là phương pháp tránh thai phổ biến nhất hiện nay
Ưu điểm
- Không gây tác dụng phụ như thuốc
- Hiệu quả sử dụng khoảng 98%
- Khá tiện dụng, có thể sử dụng bất cứ khi nào cần thiết
- Phù hợp với mọi độ tuổi, mọi loại tình dục
- Là phương pháp tránh thai duy nhất có thể ngừa một số bệnh lây qua đường tình dục.
Nhược điểm
- Một số người có thể bị dị ứng cao su
- Một số người có thể không thích sử dụng vì cảm thấy không thoải mái.
Bao cao su cần được bảo quản đúng cách, tránh nơi nóng, ẩm, ánh sáng mặt trời. Khi mua bao cao su, hãy lựa chọn những nhãn hàng nổi tiếng, uy tín. Trước khi mua, cần chú ý đến hạn sử dụng của bao, kiểm tra xem bao còn nguyên vẹn hay không.
Cho con bú
Đây là phương pháp tránh thai tự nhiên. Khi người mẹ cho con bú làm tăng nồng độ prolactin trong máu, có tác dụng ngăn chặn sự rụng trứng.
Phụ nữ cho con bú hoàn toàn sẽ giúp ngừa thai trong khoảng 6 tháng đầu sau sinh
Ưu điểm
- Phương pháp tránh thai tự nhiên hoàn toàn miễn phí
- Không có nguy cơ cũng như tác dụng phụ. Vì vậy không gây hại cho sức khỏe
Nhược điểm
- Chỉ có thể áp dụng trong 6 tháng đầu sau sinh
- Phải cho con bú thường xuyên hoàn toàn bằng sữa mẹ
- Chỉ có thể áp dụng khi kinh nguyệt chưa trở lại vì khi có kinh người mẹ có thể thụ thai bất cứ khi nào.
Đặt vòng tránh thai
Vòng tránh thai là một dụng cụ nhỏ hình chữ T được đặt vào trong lòng tử cung với mục đích ngăn không cho trứng và tinh trùng gặp nhau. Có 2 loại gồm dụng cụ có nội tiết phóng thích ra progestin và dụng cụ chứa đồng phóng thích một lượng đồng có khả năng diệt tinh trùng.
Phụ nữ sau khi sinh thường muốn sử dụng biện pháp tránh thai này cần chờ khoảng 4-6 tuần để tử cung hồi phục trở lại, chưa quan hệ sau sinh có thể đặt vòng hoặc đặt ngay khi kinh nguyệt xuất hiện trở lại. Với chị em sinh mổ, chỉ nên đặt vòng tránh thai khi không dùng được các biện pháp khác. Bạn sẽ phải chờ hơn 12 tuần sau sinh và sau khi có chu kỳ kinh đầu tiên mới đặt được vòng. Đây là thời điểm tử cung đã hồi phục hoàn toàn.
Ưu điểm
- Đơn giản, rẻ tiền
- Hiệu quả khá cao tới 98%
- Thời gian tránh thai từ 5-10 năm.
- Không gây đau, không ảnh hưởng tới sức khỏe và đời sống tình dục.
- Có thể chủ động trong việc đặt và tháo
- Có thể dễ dàng có thai lại sau khi tháo vòng
Nhược điểm
- Không phòng tránh được các bệnh lây qua đường tình dục.
- Có thể gây rong huyết trong một vài chu kỳ đầu
- Một vài trường hợp sẽ thấy đau lưng, đau co thắt cổ tử cung.
- Với chị em không hợp vòng tránh thai thì có thể gặp viêm nhiễm phụ khoa.
Một số trường hợp không nên đặt vòng tránh thai: Khi nghi ngờ có thai, bị viêm nhiễm đường sinh dục, bị viêm niêm mạc tử cung sau sinh, bị bệnh ác tính đường sinh dục.
Tính ngày rụng trứng
Vòng kinh thường từ 28 – 32 ngày. Khi đó ngày rụng trứng sẽ rơi vào khoảng ngày 14 – 15 của chu kỳ. Dựa vào ngày rụng trứng, có 3 thời điểm có tỉ lệ thụ thai khác nhau.
Thời điểm an toàn tương đối: bắt đầu từ ngày đầu tiên hành kinh đến ngày thứ 7 của chu kì. Ở thời điểm này, trứng sắp rụng, trong khi tinh trùng có thể sống trong tử cung từ 2 – 3 ngày và nếu trứng rụng sớm thì việc thụ thai vẫn có thể xảy ra. Do đó, tránh thai trong thời điểm này chỉ mang tính tương đối.
Thời điểm thụ thai cao: bắt đầu từ ngày thứ 8 đến ngày 18 của chu kì. Đây là thời điểm dễ thụ thai nhất bởi thời gian này trứng bắt đầu rụng, nếu quan hệ tình dục mà không áp dụng bất kỳ một biện pháp tránh thai nào thì tỷ lệ thụ thai lớn hơn 90%.
Thời điểm an toàn tuyệt đối là thời điểm được tính từ ngày 18 cho đến ngày đầu tiên của kỳ kinh tiếp theo. Thời điểm này do trứng đang trong quá trình phân hủy, nên khả năng thụ thai sẽ không xảy ra. Tuy nhiên, vẫn có thể mang thai ngoài ý muốn là do có thể trứng đôi bị rụng nhưng không cùng một thời điểm.
Tránh thai bằng cách tính ngày rụng trứng
Ưu điểm
- Là một biện pháp tránh thai tự nhiên, phổ biến, dễ áp dụng, không tốn kém.
- Có thể áp dụng lâu dài, không hạn chế thời gian
- Không ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản
Nhược điểm
- Chỉ hiệu quả cao với những người có chu kỳ đều đặn.
- Không có hiệu quả đối với người có kinh nguyệt không đều.
Thuốc uống tránh thai
Có hai loại là tránh thai hàng ngày và tránh thai khẩn cấp.
Thuốc tránh thai hàng ngày là loại thuốc tránh thai phổ biến. Phụ nữ sau sinh nên dùng thuốc tránh thai chỉ chứa thành phần progestin. Mỗi ngày, phải uống thuốc vào một giờ chính xác để duy trì nồng độ hormone cần thiết để ngăn rụng trứng. Ngoài ra thuốc còn làm mỏng niêm mạc tử cung để trứng có thụ tinh cũng không làm tổ được. Thêm nữa, thuốc còn làm đặc chất dịch nút cổ tử cung để chống tinh trùng đi qua và làm giảm sự di chuyển của tinh trùng.
Thuốc tránh thai khẩn cấp được dùng trong trường hợp nam nữ mới quan hệ tình dục nhưng không sử dụng biện pháp tránh thai an toàn. Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thuốc tránh thai hàng ngày nhưng nó có hàm lượng progestin cao hơn nhiều lần nên nó có tác dụng ngăn cản sự rụng trứng ngay lập tức.
Biện pháp sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày
Ưu điểm
- Không ảnh hưởng đến hoạt động tình dục.
- Thuốc giúp giảm lượng máu kinh hoặc gây không ra kinh.
Nhược điểm
- Bất tiện hơn các phương pháp khác do phải uống hàng ngày và đúng giờ ( Đối với thuốc tránh thai hàng ngày) và uống trong vòng 72h sau khi có quan hệ ( Với thuốc tránh thai khẩn cấ )
- Sử dụng thuốc ngừa thai chỉ có progestin có thể gặp những tác dụng phụ như đau đầu, nôn ói và đau ngực, tăng cân, giảm cân…
- Không sử dụng với những người đang bị ung thư vú, có tiền sử ung thư vú, hay đang bị một số bệnh nội khoa.
- Không ngăn chặn được thai ngoài tử cung
Que cấy tránh thai
Que cấy tránh thai có kích thước cỡ bằng que diêm, được cấy dưới da cánh tay. Que cấy phóng thích progestin vào cơ thể ngăn cản sự rụng trứng và sử dụng được đến 3 năm.
Tránh thai bằng phương pháp que cấy tránh thai
Ưu điểm
- Hiệu quả tránh thai cao tới 99.9%
- Có hiệu quả trong 3 năm
- Khả năng có thai trở lại nhanh chóng
- Không ảnh hưởng tới sức khỏe, đời sống tình dục
- Không phải bổ sung thêm các phương pháp khác
- Sử dụng được khi cho con bú, người u xơ tử cung, mắc bệnh tim mạch…
Nhược điểm
- Có thể gặp 1 vài tác dụng phụ như đau đầu, chóng mặt, căng ngực, mụn trứng cá, khô âm đạo…
- Phản ứng phụ khác như rong kinh, nhiều trường hợp sau 1 năm có thể gặp vô kinh.
Để sử dụng biện pháp que cấy tránh thai an toàn và hiệu quả, tốt nhất nên tới những cơ sở y tế, địa chỉ uy tín để được kiểm tra, tư vấn xem mình có phù hợp hay không, tránh những tác dụng phụ xảy ra
Thuốc diệt tinh trùng
Thuốc diệt tinh trùng có nhiều dạng như kem, gel, bọt, phim và thuốc đạn. Thuốc được đặt vào sâu âm đạo, gần cổ tử cung. Thành phần có chứa nonoxynol-9, một hóa chất có khả năng diệt tinh trùng.
Ưu điểm
Phương pháp này khá tiện lợi, ít tốn kém và dễ sử dụng
Nhược điểm
- Hiệu quả không cao nếu không kết hợp với các phương pháp khác
- Dùng lâu dài dễ gây kích ứng
- Không phòng tránh được các bệnh lây nhiễm qua đường sinh dục.
Triệt sản
Đây là phương pháp tránh thai vĩnh viễn. Triệt sản ở nữ được thực hiện bằng cách làm tắc ống dẫn trứng. Triệt sản ở nam được thực hiện bằng cách cắt ống dẫn tinh. Cần khoảng 2 đến 4 tháng để không còn tinh trùng sau khi cắt ống.
Ưu điểm
- Hiệu quả tránh thai hoàn toàn
- Thực hiện thủ thuật đơn giản, an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe.
Nhược điểm
- Không thể có thai lại.
- Chỉ nên áp dụng khi đã có đủ số con theo ý muốn.
Cũng giống như phương pháp cấy que tránh thai, cần đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế uy tín để thực hiện thủ thuật này để tránh các tác dụng không mong muốn.
Benh.vn (Theo BV Vinmec)
