Xét nghiệm công thức máu là xét nghiệm dùng để tính chỉ số tế bào của máu và theo thống kê thì đây là một trong những xét nghiệm được thực hiện nhiều nhất.
Mục lục
Công thức máu là gì?
Công thức máu (CTM) là xét nghiệm cho phép xác định số lượng các tế bào máu và các thành phần liên quan của máu ngoại vi. Thông qua CTM, ta có thể biết:
– Số lượng các tế bào máu: hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.
– Chức năng của từng loại tế bào:
+ Hồng cầu mang chất dinh dưỡng và ôxy đi nuôi dưỡng tế bào
+ Bạch cầu là đội ngũ các “chiến binh” đương đầu với các tác nhân gây nhiễm trùng
+ Tiểu cầu tham gia vào quá trình đông máu.
– Hàm lượng huyết sắc tố: một loại protein nằm trong hồng cầu, có nhiệm vụ mang ôxy tới mô.
– Hematocrit: tỷ lệ hồng cầu trên thể tích máu toàn phần, phản ánh tình trạng thiếu máu hoặc cô đặc máu.
Xét nghiệm công thức máu để làm gì ?
Đánh giá sức khỏe tổng thể
Để đánh giá sức khỏe tổng quát cơ thể cần xét nghiệm máu. Việc tổng phân tích các tế bào máu sẽ đánh giá tình trạng viêm nhiễm như áp xe (áp xe gan, vú, …), nhiễm khuẩn, nhiễm virus, bệnh lý ung thư máu, phát hiện tình trạng thiếu máu, …
Chẩn đoán bệnh lý
Nếu thấy cơ thể có các biểu hiện và triệu chứng khác thường như mệt mỏi, sốt, nôn, hoa mắt, ù tai, người xanh xao, … sẽ cần được xét nghiệm máu sau đó tổng phân tích các tế bào máu để tìm ra nguyên nhân các bệnh lý mà bệnh nhân đang gặp phải.
Theo dõi tình trạng bệnh lý
Nếu người bệnh được chẩn đoán mắc các bệnh lý ảnh hưởng đến tế bào máu như thiếu máu, đa hồng cầu, bệnh bạch cầu, … thì việc xét nghiệm sẽ giúp theo dõi tình trạng và tiến triển của bệnh.
Ý nghĩa của các chỉ số trong công thức máu
Bạch cầu
CTM cho biết số lượng tổng thể của bạch cầu trong một đơn vị máu (chẳng hạn trong 1 ml máu), cũng như tỷ lệ của mỗi một trong 5 loại bạch cầu (trung tính, lympho, mono, ưa a xít và ưa kiềm). Ở người khỏe mạnh, giới hạn bạch cầu là 5.000 – 10.000/ml máu. Ở trẻ nhỏ, số lượng bạch cầu, nhất là các tế bào lympho, hơi cao hơn so với người lớn.
Số lượng bạch cầu thường tăng trong các bệnh nhiễm trùng, nó cũng có thể tăng rất cao trong bệnh ung thư máu.
Bạch cầu có thể hạ thấp khi ta bị nhiễm virus hoặc trong những bệnh lý liên quan tới giảm sản tủy (giảm sản xuất bạch cầu trong tủy xương). Bạch cầu cũng hạ thấp ở những người có tiếp xúc với các hóa chất gây ung thư, với tia xạ hoặc các thuốc điều trị ung thư.
Hồng cầu
Thông thường, chỉ số hồng cầu và huyết sắc tố ở nam giới cao hơn so với phụ nữ.
Sự giảm sút số lượng hồng cầu hoặc huyết sắc tố phản ánh tình trạng thiếu máu của cơ thể. Nếu lượng sắt đưa vào qua khẩu phần ăn thấp, hoặc nếu bạn bị chảy máu mạn tính, chỉ số huyết sắc tố của bạn sẽ giảm và bạn cần được điều trị ngay.
Ngoài ra, hồng cầu cũng giảm ở những bệnh nhân mắc bệnh di truyền về hồng cầu (ví dụ bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm).
Tiểu cầu
Tiểu cầu là những tế bào rất đặc biệt trong máu, chức năng chính của nó là khởi động quá trình hình thành khối máu đông. Những bất thường về số lượng tiểu cầu có thể xuất hiện ở nhiều bệnh và gây hậu quả nghiêm trọng.
Tiểu cầu giảm trong các trường hợp ung thư đã di căn tới tủy xương, tại đó các tế bào ung thư sẽ ức chế quá trình sản xuất của cả 3 dòng tiểu cầu, hồng cầu và bạch cầu. Thay đổi này cũng xuất hiện sau sử dụng một số thuốc gây ức chế sản xuất tiểu cầu ở tủy xương.
Ngoài ra, ở những bệnh nhân đột nhiên bị mất rất nhiều máu, tiểu cầu cũng có thể giảm đáng kể. Nếu tiểu cầu giảm quá thấp, bệnh nhân rất dễ bị xuất huyết.
Tiểu cầu có thể tăng trong một số bệnh mạn tính, bệnh tủy xương hay sau sử dụng một số thuốc. Sự gia tăng số lượng tiểu cầu sẽ kích thích việc hình thành những khối tiểu cầu trong lòng mạch, cản trở sự lưu thông của máu.
Lời kết
Công thức máu phản ánh tình trạng hiện tại của máu tuần hoàn, nhưng những kết quả bất thường không phải bao giờ cũng là chẩn đoán của một bệnh đặc hiệu. Những thay đổi trong công thức máu có thể là kết quả của một loạt bệnh hoặc tình trạng bệnh lý, cũng như các yếu tố môi trường khác.
Nếu bạn có bất cứ băn khoăn gì về những thay đổi bất thường trong công thức máu của mình hoặc người thân, hãy mạnh dạn trao đổi với bác sĩ để có những hiểu biết kịp thời và đúng đắn nhất.
Benh.vn (Tổng hợp)
