Corticoid là một trong những nhóm thuốc được sử dụng rộng rãi trên thế giới với hiệu quả cao. Thuốc được sử dụng chữa bệnh dưới dạng tiêm truyền, uống, bôi ngoài da, xịt, hít hoặc tra mắt…
Mục lục
Tuy nhiên, corticoid được coi là con dao hai lưỡi đối với người sử dụng. Vậy, làm thế nào để hạn chế những tác dụng phụ do corticoid gây nên…
Tìm hiểu về Corticoid và những tác dụng đặc biệt của Corticoid
Corticoid là một nội tiết tố do tuyến thượng thận tiết ra và đi vào máu, có tác dụng kháng viêm, chống dị ứng, giảm đau và ức chế miễn dịch…Corticoid nếu được dùng đúng chỉ định, liều lượng và thời gian, các thuốc corticoid có thể góp phần cứu sống người bệnh với rất nhiều loại bệnh lý nguy hiểm.
Corticoid có thể điều trị bệnh suy tuyến thượng thận cấp hoặc mãn tính
Corticoid thường được sử dụng để điều trị các nhóm bệnh như sốc phản vệ, mề đay, phù do dị ứng; bệnh hen suyễn (ở trẻ em là bệnh viêm phế quản co thắt hay còn gọi là hen phế quản); bệnh ngoài da (chàm, vẩy nến, viêm da dị ứng, mề đay); bệnh khớp (viêm khớp dạng thấp, thấp khớp cấp, đau nhức khớp); bệnh về thận (hội chứng thận hư); một số bệnh ác tính (bệnh bạch cầu cấp, ung thư thực quản,…), bệnh xuất huyết do giảm tiểu cầu và bệnh tán huyết miễn dịch.
Đặc biệt, Corticoid có thể dùng để điều trị bệnh suy tuyến thượng thận cấp hoặc mạn tính.
Tác dụng không mong muốn khi sử dụng corticoid
Corticoid khi dùng sai chỉ định hoặc tự mua thuốc để dùng hoặc vì lợi nhuận trộn corticoid vào thuốc nam, đông dược để đánh lừa người bệnh sẽ gây nguy hiểm cho tính mạng người sử dụng.
Ngoài ra, khi dùng corticoid liều cao, kéo dài, không có kế hoạch giảm liều thích hợp và không có những biện pháp hỗ trợ điều trị để giảm bớt các độc tính của thuốc có thể gây ra nhiều tai biến nguy hiểm cho người bệnh.
Corticoid dùng sai chỉ định sẽ dẫn đến phù, suy tuyến thượng thận cấp tính…
Thuốc còn gây giữ muối, nước trong cơ thể làm tăng cân, gây phù. Mặt khác, khi điều trị, nếu không theo chỉ định của bác sĩ, dùng liên tục quá 15 ngày hoặc bị dừng đột ngột, có thể gây suy tuyến thượng thận cấp tính, một biến chứng hết sức nguy hiểm, với các biểu hiện như trụy tim mạch, rối loạn nước và điện giải…
Không chỉ có nguy cơ gây ra các tai biến do độc tính của thuốc, việc lạm dụng corticoid không đúng chỉ định còn có thể khiến người bệnh bị lệ thuộc vào thuốc, bệnh thường bùng lên mạnh mẽ mỗi khi không có thuốc sử dụng.
Tác dụng phụ của corticoid phụ thuộc vào đường sử dụng, liều lượng, thời gian
Theo các nghiên cứu, tác dụng phụ của corticoid tùy thuộc vào đường sử dụng, liều lượng, thời gian. Khi sử dụng theo đường hít, nếu dùng trong thời gian ngắn, đúng liều, hầu hết có thể đáp ứng tốt với thuốc mà không gây tác dụng phụ.
Tuy vậy, nếu sử dụng dạng hít trong thời gian dài như trong bệnh hen suyễn (seretide, symbicort,…), có thể gây “tưa miệng” (nhiễm nấm ở khoang miệng) hoặc trong thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp có thể gây loãng xương, hư khớp.
Với đường tiêm corticoid, nếu lặp đi lặp lại nhiều lần, có thể gây ra tác dụng phụ như kích thích dạ dày gây khó tiêu, buồn nôn, thậm chí gây loét dạ dày, chảy máu dạ dày (nếu có tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng) hoặc gây nhịp tim nhanh hoặc làm rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, khó ngủ, ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc,…).
Nếu sử dụng corticoid theo đường uống (prednisolon, dexa), dùng trong thời gian ngắn có thể gây thèm ăn (tăng cân), mụn trứng cá, mọc râu (râu rậm), tính tình thay đổi (hay cáu gắt), làm tăng đường huyết hoặc làm cho bệnh đái tháo đường nặng thêm, nếu người bệnh đang mắc chứng bệnh này.
Ngoài ra, thuốc có thể gây yếu cơ, loãng xương, chậm lớn (trẻ em), tăng nguy cơ nhiễm khuẩn (lao tiến triển, nấm da,…), gây hội chứng Cushing mệt mỏi, cơ yếu, khuôn mặt đỏ và tròn, màu tím trên da bụng, da mỏng, trầm cảm, cáu gắt, lông tóc dày, kinh nguyệt không đều (ở nữ), liệt dương (ở nam)…
Hạn chế tác dụng phụ của corticoid bằng cách tuân theo chỉ định của bác sĩ
Corticoid có tác dụng với một số bệnh nhất định tuy nhiên cũng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là khi sử dụng corticoid một cách tùy tiện không theo chỉ định của bác sĩ.
Uống corticoid theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý tăng liều, giảm liều…
Vì vậy, để hạn chế tác dụng không mong muốn của thuốc corticoid, mọi người cần tuân theo chỉ định dùng thuốc của bác sĩ khám bệnh, không tự động mua thuốc để điều trị cho mình hoặc cho người nhà của mình khi không có chỉ định của bác sĩ.
Đặc biệt, khi đã có đơn thuốc của bác sĩ khám bệnh, cần tuân thủ liều sử dụng, không được tự ý tăng liều hoặc giảm liều…để tránh gây ra những biến chứng nguy hiểm cho cơ thể.
Xem thêm: Những tác dụng phụ và lời khuyên cho bệnh nhân dùng corticoid
